روزنامه ابتکار
1396/10/25
خبر خوب و بد وجود دارد؟ تلخ و شیرین اخبار
فاطمه امینالرعایااگر کمی روبه‌روی دکه روزنامه‌فروشی بایستید و تیتر روزنامه‌ها را نگاه کنید چه خواهید دید؟ خبر خوب یا خبر بد؟ فکر می‌کنید رسانه ها باید بیشتر کدام خبرها را منعکس کنند؟ اصلا پرسیدن این سوال درست است؟ آیا می‌توانیم بگوییم رسانه باید خبر خوب یا خبر بد را منتشر کند؟ امروز همایشی توسط خبرگزاری فارس در حوزه هنری برگزار میشود با عنوان «خبر خوب، رسانه مسئول» که هدفش تبیین و ترویج انتشار اخبار امیدبخش، واقع‌بینانه و جامعه از مسائل کشور بیان شده است! این رسانه در کانال تلگرامی خود هم در قالب یک کلیپ گزارشی مردمی در همین راستا منتشر کرده که در آن از خبرهای منتشر شده در رسانه‌ها صحبت میشود. اما خبر خوب چیست و رسانه مسئول کدام است؟
افکار عمومی قضاوت می‌کنند
اگر به ارزشگذاری خبری در آموزش روزنامه‌نگاری نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که خبرهای بد بیشتر به این ارزش‌ها برای انتشار نزدیک‌تر هستند، اما تصمیم برای انتشار این اخبار بر عهده رسانه‌ها است. سوالی که مطرح میشود این است که رسانه در شرایطی که اخبار خوب و بد وجود دارند چه وظیفه‌ای دارد؟ آیا باید خبر را به دلیل خوب یا بد بودن منتشر کند یا انتشار خبر به فارغ از نسبت دادن صفت خوب و بد است؟ علی گرانمایه‌پور، استاد ارتباطات، با پیش کشیدن مبحث جامعه‌شناسی خبر درباره خبر خوب و خبر بد به «ابتکار» می‌گوید: در بحث جامعه‌شناسی خبر عنوان میشود که خبر خوب و بد یک ویژگی مشترک دارند و آن ویژگی این است که خبر باید با بسترها، ارزش‌ها و واقعیت‌های جامعه منطبق باشد. وقتی در کشور ما انبوهی از بیکاران وجود دارد، به انتشار اخباری مبنی بر افزایش اشتغال و کاهش بیکاری در حالی که مردم واقعیت دیگری را می‌بینند، نمی‌توان گفت خبر خوب یا بد. چه خبر خوب باشد و چه بد، افکار عمومی اخبار را با شرایط اجتماعی افراد خود می سنجند. یکی از معیارهای سنجش خبر خوب و بد، محیط اجتماعی و واقعیت‌های اجتماعی است که مخاطبان با آن سروکار دارند.
او ادامه‌می‌دهد: اگر بدترین اوضاع و احوال جامعه را با بهتری خبر تنظیم شود یا بهترین احوال جامعه را بدترین خبر انعکاس یابد، قضاوت‌کننده افکار عمومی است. آنچه که بشود خوب یا بد یک خبر را با آن سنجید شرایط اجتماعی است. با خبر خوب یا خبر بد نمی‌شود افکار عمومی را فریب داد، البته شاید بتوان مدتی افکار عمومی را فریفت. اتفاقی که در این میان رخ می‌دهد این است که خبر خوب یا بد اگر با شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی ، فرهنگی و ... جامعه منتشر نباشد، برچسب سانسور، دروغگویی و بی‌اعتمادی به رسانه زده خواهد شد. اگر ما خبر می‌دهیم شرایط اقتصادی در جامعه بهتر شده، مردم باید آن را در زندگی لمس کنند.
آنچه رسانه را مسئول می‌کند، حرفه‌ای‌گری است!
بخش دوم عنوان همایش یاد شده «رسانه مسئول» است، اما تعریف رسانه مسئول چیست؟ مسئولیت رسانه انتشار واقعیت است یا انتشار اخبار با هدفی خاص؟ گرانمایه‌پور می‌گوید: در روزنامه‌نگاری بحثی وجود دارد با عنوان حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی روزنامه‌نگار. در این مبحث بر روی دو موضوع تاکید شده است، یکی مسئولیت‌های روزنامه‌نگاران نسبت به خبر و جامعه و دیگری مسئولیت نهادها و سازمان‌های خبری نسبت به جامعه. همه آیین‌نامه‌ها، اساس‌نامه‌ها و انجمن‌های صنفی در سراسر دنیا در خصوص رسانه مسئول می‌گویند که رسانه‌ها باید بی‌طرف باشند، نباید پیش‌داوری و قضاوت کنند، خبرنگار نباید به افکار عمومی، ارزش‌ها و افکار عمومی توهین کند ... برخی از این موارد بیشتر به شعار تبدیل شده تا عمل. یادمان باشد در بحث آزادی روزنامه‌نگاری و خبر و انتشار آزاد اخبار و اطلاعات، دستور‌العمل‌های زیادی وجود دارد اما آنچه رسانه را مسئول می‌کند، حرفه‌ای‌گری است. تا زمانی که رسانه‌ای نگاه حرفه‌ای نداشته باشد، مسئول نخواهد بود.
در همایش‌ها شعار ندهید
این استاد ارتباطات با مطرح کردن این پرسش که «آیا رسانه وابسته به یک نهاد سیاسی، اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی می‌تواند رسانه بی‌طرف باشد؟» می‌گوید: تا زمانی که رسانه‌ها وابسته به حزب‌های سیاسی باشند، نه فقط در ایران که در همه دنیا، رسانه مسئول معنای چندانی نخواهد داشت. ما در کشور خبرگزاری‌ها و رسانه‌های زیادی داریم که هرکدام وابسته به یک گروه و جناح هستند و هر کدام از این رسانه ها بر اساس دیدگاه خودشان خبر را تنظیم می‌کنند. پس در این شرایط رسانه مسئول معنای چندانی ندارد. توصیه من این است که در برنامه‌ها و همایش‌هایی که به روزنامه‌نگاری مربوط می‌شوند، کمی از شعارزدگی فاصله بگیریم و به واقعیت‌ها نگاه کنیم. باید قبول کنیم که جامعه ما درگیر مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی است. به جای برگزاری همایش‌هایی که عمدتا در آن‌ها شعار داده میشود، همایش‌هایی برگزار شود که به رسانه‌ها آموزش دهیم که در شرایط بحران و یاس و نامیدی وجود دارد چگونه خبرنویسی کنیم و از همه مهمتر به جای آنکه برای این نوع همایش‌ها هزینه کنیم، کمک کنیم تا اقتصاد و معیشت مردم بهتر شود.
خبر خوب یا بد وجود ندارد
حسین افخمی، استاد ارتباطات، با بیان این مطلب که خبر خوب و بد وجود ندارد، به «ابتکار» می‌گوید: خبر، خبر است. منافع رسانه است که می‌تواند خوب یا بد را ارزشگذاری کنند. در بسیاری مواقع خبر برای عده‌ای خوب است و برای بعضی بد. سیل خانه عده‌ای را خراب می‌کند، این خبر بدی است ولی با انتشار این خبر، عده‌ای از خانه‌شان در مقابل سیل محافظت خواهند کرد پس از این زاویه خبر خوبی است. بنابراین حتی بر طبق پیامد‌های یک خبر هم نمی‌توانیم خوب یا بد بدانیم. البته در دروازه‌بانی خبر، اخبار گزینش می‌شوند ولی اطلاق صفت خوب یا بد به خبر ممکن نیست.
دولتمردان می‌خواهند اخبار را مدیریت کنند
افخمی مسئولیت یک رسانه را مسئولیت در قبال جامعه می‌داند و در این‌باره می‌گوید: خبر، انتشار یک رویداد است، رسانه تنها می‌تواند بر نحوه بیان یا زمان انتشار خبر دخالت کند، اما دیر یا زود خبر باید منتشر شود. مسئولیت در اینجا به این معنی است که انتشار یک خبر در ابعاد ملی چقدر می‌تواند خسارت به بار آورد، اما همه به منافع ملی برمی‌گردد. در شرایط جنگ، که شرایط ویژه‌ای است باید خبر را مدیریت کرد ولی نمی‌توان قاعده‌ای را مشخص کرد که رسانه‌ای مسئول است و دیگری نیست. هر رسانه بر اساس مسئولیت‌هایش اولویت‌های خبری‌اش متفاوت است. ایرادی که به نهادهای خبری گرفته میشود این است که هرچه تمرکز سرمایه در رسانه بیشتر باشد، آن رسانه در انتشار اخبار محافظه‌کارتر است و به نوعی منافع خودش و اصحاب خودش را به منافع عمومی ترجیح می‌دهد اما اصل روزنامه‌نگاری این است که ما باید منافع عمومی را در نظر داشته باشیم. منافع عمومی را هم قانون مشخص می‌کند و همه باید تابع قانون باشند و هم شرایط ویژه اجتماعی مثل جنگ. اما در زمان صلح که شرایطی خاص، ممنوعیت‌هایی را به وجود نیاورده است، ممکن است رسانه‌ها به دلایل مختلف دست به خودسانسوری بزنند. رسانه‌ها در جامعه روی انتشار خبر اثرگذارند، ملاک تنها منافع عمومی است که تعریف آن هم دشوار است. بحث بر سر این است که دولتمردان در این جامعه علاقه دارند که اخبار را آن طور که دوست دارند مدیریت کنند.
نقد منصفانه یکی از عوامل پیشرفت در یک جامعه است، ای کاش به جای برگزاری همایش‌هایی برای جهت‌دهی به انتشار اخبار، بیاموزیم که روش‌های نقد منصفانه چیست و از این روش‌ها برای اعتلا و پیشرفت جامعه استفاده کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری مطرح کرد
هویت‌ومیزان بازداشت‌ها و افراد خودکشی کننده در حوادث اخیر
واکنش تند رئیس جمهوری درباره توهین به ملت
هرکس حرف بزند یا خس‌و‌خاشاک است، یا گوساله یا آشغال؛ چرا توهین می‌کنید؟
محمد علی نجفی از تخلفات مالی و انتخاباتی شهرداری تهران در دوره قالیباف پرده برداشت
محمدصادق جنان صفت
اعتراض های نخستین و گره خورده به زلف رانت
خبر خوب و بد وجود دارد؟
تلخ و شیرین اخبار
«ابتکار» در گفت‌و‌گو با اهالی سینما پشت پرده‌های تولید و فروش فیلم ها را بررسی می کند
کویرگردی در ایران به آخر راه رسیده است؟
کویر سوزی
«ابتکار» از خواست نمایندگان برای روشن‌شدن ماجرای فوت‌شدگان بازداشتی اخیر گزارش می‌دهد
حیدرالعبادی یا نور المالکی ؛ کدام یک پیروز پارلمان عراق می شوند؟
مچ اندازی انتخاباتی دو نخست وزیر
نفتکش ایرانی «سانچی» پس از 9 روز سوختن در آتش به همراه خدمه‌اش غرق شد
دریایی ها به آسمان رفتند
هاشمی شاهرودی:
مجبور شدم به آلمان بروم
ضمن دستور برای پیگیری وضعیت نفتکش ایرانی ارائه شد
تحلیل و راهکارهای «لاریجانی» درباره حوادث ۲۰ روز گذشته کشور
